فراموش کردن مطالبی که به خاطر سپرده بودیم و بعد از مدت کوتاهی از یاد بردیم، ناراحت‌کننده است.
هرمان ابینگ‌هاوس روانشناس آلمانی این مشکل را سال ۱۸۸۵ تا حد زیادی برایمان حل نموده است. ما معمولا بعد از چند روز یا چند هفته مطالب را فراموش می‌کنیم. اگه برایش کاری نکنیم همیشه این اتفاق می‌افتد.
اما مدت زمانی که ممکن است چیزی را فراموش کنیم به عوامل مختلفی ارتباط دارد. این عوامل در روند فراموشی تأثیر می‌گذارند:
۱- معنی‌دار بودن اطلاعات
۲- نحوه‌ی نمایش اطلاعات
۳- عوامل فیزیولوژیکی مثل استرس، خواب، تغذیه و غیره
طبق نمودار فراموشی هرمان ابینگ‌هاوس، مطلبی را که خوانده‌اید یا حین تدریس یاد گرفته‌اید تا چه زمانی به خاطر دارید؟
- همان لحظه: ۱۰۰ درصد مطالب را به‌خاطر دارید.
- پس از ۲۰ دقیقه: حدود ۶۰ درصد مطالب را به‌خاطر می‌آورید.
- پس از یک ساعت: حدود ۴۵ درصد مطلب را به یاد دارید.
- پس از ۹ ساعت: حدود ۳۵ درصد آن را به یاد می‌آورید.
- پس از یک روز: فقط ۳۳ درصد مطلب را در ذهن دارید.
- پس از ۲ روز: فقط ۲۸ درصد آن مطلب در ذهن شما مانده است.
- پس از ۶ روز: حدود ۷۵ درصد مطلب فراموش شده است.
- پس از ۲۱ روز: شما فقط ۲۰ درصد مطلب را به‌خاطر می‌آورید.
- پس برای به‌خاطر سپردن آموخته‌ها:
- اولین مرور: ۹ ساعت پس از تدریس یا مطالعه برای اولین‌بار (خواندن درس هر روز، در همان روز)
- دومین مرور: فردای همان روز
- سومین مرور: ۱ روز پس از تدریس یا مطالعه برای اولین‌بار
- چهارمین مرور: یک هفته پس از تدریس یا مطالعه برای اولین‌بار
- پنجمین مرور: یک ماه پس از تدریس یا مطالعه برای اولین‌بار
به همین دلیل تاکید ویژه‌ی ما روی مطالعه‌ی درس هر روز، در همان روز است.
این منحنی به ما نشان می‌دهد که مرور کردن مطالب تا چه اندازه بر روی یادگیری ما موثر است. آشنایی با این موضوع می‌تواند از جنبه‌های متفاوتی به شما کمک کند. در میان آن‌ها زندگی شغلی و تحصیلی از همه چیز مهم‌تر است. چرا؟ چون اگر در به یاد آوردن مطالب به مشکل بر بخوریم، فرصت قبولی در یک آزمون یا گرفتن یک مقام یا موقعیت شغلی را از دست خواهیم داد.
در واقع منحنی فراموشی ابینگ‌هاوس بر اساس یک فرمول و نمودار است. این نمودار به ما نشان می‌دهد که در صورت عدم مرور مطالب، چگونه با گذر زمان مطالب را فراموش خواهیم کرد. به طور کلی، نتایج تحقیقات نشان می‌دهند که اگر مطالب را به خوبی به ذهن نسپاریم، آن‌ها خیلی زود و راحت از حافظه‌ی ما پاک خواهند شد. در واقع ۵۰ درصد از مطالب و اطلاعات جدید تنها یک ساعت بعد از اتمام یک کلاس، دوره یا کتاب از حافظه ما پاک خواهند شد. جالب‌تر اینکه بعد از گذشت ۲۴ ساعت، تا ۷۰ درصد مطالب را فراموش خواهیم کرد!
روش های کنترل منحنی فراموشی ابینگ‌هاوس
افراد همان‌طور که با استفاده از روش‌های مطالعه و یادگیری گوناگون مطالعه می‌کنند، تأثیر این منحنی هم در آن‌ها متفاوت خواهد بود. عوامل روانی، اضطراب و اضطرار از دیگر مواردی هستند که تأثیر منحنی را تغییر می‌دهند. به همین دلیل برخی روش‌ها برای کنترل و مقابله با آن مفیدند. در ادامه ۵ روش خوب و مؤثر را به شما معرفی می‌کنیم تا منحنی فراموشی ابینگ‌هاوس را شکست دهید.
۱- یادگیری توزیعی اولین راه برای کنترل منحنی فراموشی ابینگ‌هاوس
همان‌طور که از اسمش پیداست، یادگیری توزیعی یعنی توزیع و تقسیم مطالب به بخش‌های کوچک‌تر. این نوع از یادگیری از عدم تمرکز هنگام درس خواندن جلوگیری خواهد کرد. چرا؟ چون مغز شما هر چند دقیقه یک‌بار فرصت بازیابی توان خود را دارد؛ به همین علت راحت‌تر مطالب را یاد خواهد گرفت. فراموش نکنید که مغز ما قادر نیست تمام مطالب را به صورت یکجا دسته‌بندی کند؛ به همین دلیل بهتر است مطالب آموزشی را بخش‌بخش کنید. این کار به ظاهر ساده حتی به تقویت حافظه برای درس خواندن هم کمک خواهد کرد.
۲- همه‌جا درس بخوانید
بسیاری از افراد با درس خواندن در مترو و اتوبوس مخالفند. در صورتی‌که یکی از مهم‌ترین راه‌هایی که به ما در مقابله با منحنی فراموشی ابینگ‌هاوس کمک می‌کند همین است. سعی کنید علاوه‌بر اولویت‌بندی، مطالب را دسته‌بندی کنید. درست کردن PDF و مطالعه‌ی آن در گوشی یکی از این راه‌حل‌ها است. شما همیشه می‌توانید در برخی از زمان‌های رفت و برگشت به دانشگاه و سر کار این مطالب موجود در کتاب خود را دوباره مرور کنید.
۳- ثبات داشته باشید
داشتن ثبات بزرگ‌ترین عامل موفقیت است. قطعا شما هم در طول مسیر با سختی‌هایی روبه‌رو خواهید شد. اما چیزی که افراد تاثیرگذار را از دیگران جدا می‌کند داشتن ثبات کافی است. عملا هیچ انسان موفقی را نخواهید یافت که در کاری که انجام می‌دهد، ثبات کافی نداشته باشد. یکی از راه‌هایی که به شما کمک می‌کند ثبات کافی داشته باشید هدف‌گذاری است. برای این کار کافی است یک هدف برای خود ترسیم کنید. به این ترتیب برای رسیدن به آن هدف هم که شده، مطالب را مدام مرور خواهید کرد. همچنین رسیدن به اهداف کوچکی که برای خودتان ترسیم کرده‌اید، باعث افزایش انگیزه‌ی شما برای درس خواندن خواهد شد.
۴- عادت مطالعه را در خود بسازید
“ترک عادت موجب مرض است”
احتمالا همه‌ی شما این ضرب‌المثل را شنیده‌اید. اما نکته‌ی جالب این است که برعکس ترک عادت، به وجود آوردن عادات جدید بسیار آسان‌تر است. برای اینکه بتوانیم با منحنی فراموشی ابینگ‌هاوس مقابله کنیم، بهتر است عادت مطالعه و درس خواندن را در خودمان پرورش دهیم. فراموش نکنید که منحنی فراموشی معمولا زمانی شیب تندی دارد که ما مطالبی را که خوانده‌ایم دیگر مطالعه و مرور نمی‌کنیم. به همین دلیل هم خیلی زود آن‌ها را فراموشی خواهیم کرد. به‌وجود آوردن عادت مطالعه به ما در افزایش کیفیت مطالعه کمک خواهد کرد.
۵- از مطالب گذشته استفاده کنید
مغز ما اگرچه بسیار قدرتمند است، اما ظرفیت و شرایط محدودی هم دارد. برای اینکه بتوانید به خوبی از مغز و حافظه خود استفاده کنید، بهتر است از روش‌هایی استفاده کنید که باعث افزایش قدرت یادگیری مغز خواهند شد. یکی از این روش‌ها ایجاد ارتباط بین مطالب جدید با مطالب قدیمی است. این کار هم به شما کمک می‌کند که مطالب جدید را بهتر یاد گرفته و درک کنید. هم اینکه با استفاده از این روش یک‌بار دیگر مطالب گذشته را نیز مرور کرده‌اید. منحنی فراموشی مثل هر مشکل دیگری قابل کنترل است؛ البته اگر ابزار لازم را برای آن استفاده کنیم.